Este manifesto foi lido a viva voz na Praza do Ferro de Ourense o 17 de marzo de 2018 polas socias de querENDO nun acto aberto á cidadanía e aos medios de comunicación. querENDO que nos escoiten!
Endometriose, a epidemia oculta.
Endometriose: doenza crónica, inflamatoria, hormono-dependente, por veces incapacitante, caracterizada pola aparición de tecido endometrial noutros lugares do corpo –no exterior do útero, nos ovarios, na cavidade pélvica, intestino, aparato urinario, diafragma, pulmón…- Cursa moi frecuentemente con dor e pode levar emparelladas dificultades para o embarazo. Ata aquí, unha doenza máis. Por diante quédanos a descuberta dunha epidemia oculta da que se fala pouco e se investiga menos.
Os números son implacables: afecta a 1 de cada 10 mulleres en idade fértil. En Galicia somos máis de 60.000 das cales o 15% son formas severas. Onde están? Moitas nas súas casas, sen saber que esa dor que as incapacita ten nome, tratamentos e algunhas veces cirurxías exitosas -se se planifican ben-. O atraso diagnóstico cífrase en 8 anos de media e como principal causa sinálase que as mulleres normalizamos a dor da regra e non consultamos.
A endocrinóloga Valls Llovet di: A medicina oficial, absolutamente androcéntrica, non entendeu nin os síntomas nin os malestares que as mulleres padecían. Sen a posibilidade de expresar nin os seus desexos nin a súa sexualidade, nin de verbalizar o que lles ocorría porque os profesionais non as escoitaban. En querENDO dámoslle a razón a Valls Llovet. O atraso diagnóstico é froito tamén dun problema de escoita. É nas consultas onde se nos di que a dor é normal, que pasará ao ser nais ou que, obsesionadas coa regra, precisamos un psicólogo.
No 2015 un Vocal do Colexio Médico da Coruña –o Dr Rosendo Bugarín- recoñeceu ante o Parlamento de Galicia que cun mesmo problema de saúde danse respostas diferentes para homes ou mulleres. A nós fannos menos probas e recéitannos máis psicofármacos. O xénero condiciona a calidade asistencial que recibimos. Conseguir diagnóstico e logo asistencia sanitaria digna de tal nome é unha carreira de obstáculos. Primeiramente dicimos “eu teño un problema” para despois empezar a dicir “este sistema sanitario ten un problema”. A endometriose é paradigma diso do que tan pouco se quere falar: a desigualdade de xénero na medicina.
No 2012 o Ministerio de Sanidade editou unha Guía de atención a mulleres con endometriose. Non se difundiu. O Sergas, os colexios médicos, a Sociedade galega de obstetricia e xinecolóxía, os departamentos da Facultade de Medicina non preguntaron pola súa aplicación. Onde non preguntan por ti, que che quererán? Tivemos que organizarnos as doentes, crear unha asociación de afectadas –querENDO. Mulleres con endometriose- para que chegase a hospitais e centros de saúde. Hoxe as recomendacións desa guía do Ministerio seguen sen aplicarse. Seguimos sen ter ningunha unidade multidisciplinar en Galicia e nada se fixo por divulgar a doenza entre as mozas. A lista de incumprimentos é longa como a nosa dor. Oxalá non sexa tamén crónica.
Se consultamos libros de xinecoloxía da primeira metade do XX veremos que case nunca a endometriose ten capítulo propio pero os síntomas descríbense no epígrafe Dismenorrea de las lábiles psíquicas y neurasténicas. Quen asinaría hoxe en público aqueles manuais? As secuelas seguimos a padecelas porque hai feridas que deixan cicatrices.
Ao tempo, a Universidade escapa do problema obviando a necesidade dunha auditoría de contidos sobre o saber que se transmite. Nas aulas aínda se segue actualmente a falar do embarazo como alternativa terapéutica sen que ninguén teña a valentía de falar claro. Para que tal alternativa terapéutica garantise efectividade as mulleres habíamos volver a aqueles tempos dos embarazos encadeados, cando un embarazo se seguía con outro e outro máis, así dos 16 anos aos 50. E aínda preguntamos a causa de que a endometriose sexa invisible?
Dende que querENDO naceu demos con xestores, profesionais da sanidade, xornalistas que se solidarizan e nos fan mirar o horizonte con algo de esperanza. Pero ollo, somos optimistas non inconscientes. Todo está por facer.
No individual a asistencia sanitaria da endometriose pode ser o drama dunha vida fanada, no colectivo é a vergonza que debería poñernos a todos colorados.
Por iso hoxe neste Día da endometriose reclamamos.
PRIMEIRO: Investigación. Porque sen investigación non haberá tratamentos axeitados nin curación.
SEGUNDO: Divulgación. Porque as mozas que hoxe están nos institutos, nos colexios deben coñecer a doenza e saber identificar os síntomas. Non podemos condenalas a estar 8 anos sen diagnóstico como estivemos nós.
TERCEIRO: Atención sanitaria de calidade. Galicia segue sen ter unha soa unidade multidisciplinar de endometriose. 60.000 galegas afectadas estamos agardando por esas unidades.
CUARTO: Mentres esas unidades multidisciplinares non se crean pedimos derivacións a centros nas que si as hai. Ou somos as galegas doentes de segunda clase?
QUINTO: Servizos de fertilidade no sistema público que atendan en tempo e forma a nosa demanda. O uso da medicina privada ten que ser unha escolla, nunca a única alternativa.
SEXTO: que os nosos tratamentos estean todos incluídos na carteira de medicación da Seguridade Social. A día de hoxe seguimos pagando do noso peto unha parte de medicación que o seguro non cubre.
Non pedimos nada novo. Isto levámolo ao Parlamento de Galicia no 2015 e todo isto se aprobou alí por unanimidade. O goberno galego nin nos escoitou a nós nin ao Parlamento.
Todo isto ten un destinatario: primeiramente o SERGAS porque del son as competencias de sanidade, e despois o Ministerio de Sanidade porque hai tempo que tiña que ter abordado a endometriose nunha comisión interterritorial e non o fai, permitindo que nalgunhas comunidades se avance e outras sigamos esquecidas.
Por iso, D. Jesús Vázquez Almuíña, Dna Dolors Monsterrat, déannos unha sorpresa este ano 2018 e cumpran co que o Parlamento de Galicia lles pediu, cumpran coas mulleres con endometriose.
Saúde!